Anaximenes
Milet’li filozoflardan biridir. O’na göre ilk madde havadır. Hava, sonsuz bir hava denizi olarak evreni kuşatır ve yer de bu hava denizinde düz bir tepsi gibi yüzer.
Anaximenes’in 2 farklı anlayışı felsefeye 2 yeni soluk olarak yerleşmiştir;
1.”bir hava olan ruhumuz -psykhé- bizi nasıl ayakta tutuyorsa, bunun gibi, bütün evreni (kosmos) de soluk ve hava sarıp tutar” diyor. Böylece, ruh kavramı felsefede ilk defa olarak ortaya çıkmış oluyor. Burada ruh, insanın canlı vücudunu ayakta tutan, daha doğrusu bir arada tutan, onu canlı kılan, onun cansız bir yığın olarak dağılmasını önleyen “şey”dir; burada ruh, yaşam diye, canlı vücudu cansızdan ayıran diye anlaşılıyor ve soluk ile bir tutulduğu için, maddi bir şey olarak düşünülüyor tabii.
2. O, ana maddenin canlı olması gerektiğini düşünmekle, “madde” kavramının belirlenmesine doğru önemli bir adım atmış oluyordu. Hava, yoğunlaşma ve gevşemesi ile çeşitli nesnelere dönüşür; genişlemesi ve gevşemesiyle ateş olur; yoğunlaşmasıyla rüzgarlar, bulutlar meydana gelir; bulutlardan su, sudan toprak, yüksek bir yoğunlaşma derecesinde de taşlar meydana gelir. Böylece, ateş, sıvı ve katı -maddenin bu üç ana biçimi- özü bakımından hep kendisiyle kalan tek bir ana maddenin çeşitli yoğunlaşma ve gevşeme evrelerinden başka birşey değildir. Bütün varolanlar bu anamaddeden kurulmuşlardır ve herşey onun bu anlatılan değişmeleri yüzünden oluşur.
Anaximenes, Milet okulunun son filozofudur…
———————————————————————————–
Prof. Dr. Macit Gökberk, Felsefeye Giriş, 2008, Eylül, 18. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul